Đau bụng tưởng hậu Covid-19, khám thấy sán hình chiếc lá ở gan

Phát hiện sán lá gan tạo nhiều ổ áp xe

Sau 1 tháng khỏi Covid-19, chị Mai Thị Đinh Hương (37 tuổi, ở quận Tân Phú) thấy đau âm ỉ vùng thượng vị và hạ sườn phải, kèm sốt nhẹ. Lúc đầu, chị nghĩ đau dạ dày nhưng uống thuốc tự mua vẫn không hết. Khi tình trạng này kéo dài đến ngày thứ 10, chị nghĩ hậu Covid-19 gây ra nên vội đến BVĐK Tâm Anh TP.HCM.

Tại khoa Cấp cứu, các bác sĩ ghi nhận bệnh nhân có dấu hiệu rối loạn tiêu hóa. Kết quả xét nghiệm máu phát hiện bạch cầu ái toan tăng 30% (thông thường dưới 7%). Bác sĩ CKI Hoàng Đình Thành, Trung tâm Nội soi & Phẫu thuật nội soi tiêu hóa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM cho biết: đây là một trong những dấu hiệu nghĩ đến bệnh ký sinh trùng.

Người bệnh tiếp tục được siêu âm và tìm thấy ổ áp xe (mủ) ở gan phải (vùng hạ phân thùy 6) kích thước 70x71mm, thâm nhiễm xung quanh, bên trong ổ áp xe này có 4-6 ổ nhỏ rải rác, có kích thước khoảng 18x15mm.

Bác sĩ Thành cho biết có nhiều nguyên nhân gây ổ áp xe trong gan như ký sinh trùng (amip, giun và sán), vi trùng hoặc do hoại tử bên trong khối ung thư gan. Kết quả xét nghiệm máu theo kỹ thuật miễn dịch ELISA đã ghi nhận bệnh nhân bị sán lá nhỏ ở gan (thường gọi là sán lá gan nhỏ). Người bệnh được nhập viện điều trị, uống thuốc diệt sán lá gan và theo dõi tình trạng ổ áp xe, có thể có bội nhiễm vi trùng, có thể phải dùng thêm kháng sinh hoặc chọc dẫn lưu ổ mủ ra ngoài. Những trường hợp sán lá gan tạo ổ áp xe thì phải sau 3- 12 tháng mới liền sẹo. Hiện sức khỏe bệnh nhân ổn định và xuất viện sau 10 ngày điều trị.

Bác sĩ CKI Huỳnh Văn Mười Một, Phó khoa Cấp cứu, BVĐK Tâm Anh TP.HCM cũng vừa tiếp nhận bệnh nhân Đỗ Giang Quỳnh Yến (38 tuổi, quận Tân Phú) bị nhiễm sán lá gan tạo ổ áp xe trong gan. Người bệnh thường ăn tôm sống chấm mù tạt. Cũng giống trường hợp trên, chị Yến vừa khỏi Covid-19 được 20 ngày thì có cảm giác đau bụng vùng thượng vị nhưng không sốt. Lúc đầu, chị nghĩ đau dạ dày do sử dụng các thuốc khi bị Covid-19. Thế nhưng, sau khi uống thuốc điều trị bệnh dạ dày do tự mua, bệnh vẫn không giảm nên chị nghĩ hậu Covid-19 gây ra.

Tại khoa cấp cứu, bệnh nhân được siêu âm ổ bụng (gan mật, tụy, lách, thận, bàng quang), xét nghiệm máu phân tích tế bào máu và các xét nghiệm sinh hóa cơ bản … Các bác sĩ phát hiện bạch cầu ái toan trong máu tăng 27%. Ở gan có ổ áp xe với kích thước 43x76mm và kèm một số ổ khác khoảng kích thước lớn nhất 50x48mm. Kết quả chẩn đoán, chị Yến bị áp xe gan nghĩ do sán lá gan nhỏ. Bệnh nhân được nhập viện theo dõi và điều trị. Sau 7 ngày, bệnh nhân ổn định, xuất viện.

Trong 7 trường hợp áp xe do sán lá gan trong tháng 4, có 3 trường hợp phải áp dụng phương pháp chọc dẫn lưu ổ áp xe. Tất cả bệnh nhân đều có diễn tiến điều trị tốt, xuất viện và không có biến chứng.

Người ăn gỏi cá dễ nhiễm sán lá gan

Bác sĩ Huỳnh Văn Mười Một cho biết, bệnh sán lá gan gồm sán lá gan nhỏ (Clonorchis sinensis) và sán lá gan lớn (Fascioliasis). Sán lá gan nhỏ hay lớn đều có hình lá, thân dẹt và kích thước khác nhau; nhìn chung sán lá gan lớn kích thước lớn hơn rất nhiều so với sán lá gan nhỏ. Ở các trường hợp nhập viện kể trên đều bị sán lá gan nhỏ.

Sán lá gan nhỏ trưởng thành dài 1-2 cm, chiều ngang 0,2-0,4 cm. Sán ký sinh chủ yếu ở người và một số động vật như chó, mèo, hổ báo, cáo chồn, rái cá, chuột… Người hoặc động vật nhiễm bệnh do ăn uống dính phải ấu trùng nang chưa được nấu chín. Khi ấu trùng này vào dạ dày, xuống tá tràng rồi ngược theo đường mật lên gan. Khi xâm nhập vào mô gan, sán non phát triển thành sán trưởng thành, đẻ trứng trong ống dẫn mật. Trứng được bài xuất theo phân ra ngoài, gặp môi trường nước ngọt ở sông suối, ao hồ… sẽ phát triển theo chu kỳ mới.

Trứng lơ lửng trong nước, bị loài ốc nước ngọt thuộc giống Bithynia, giống Melania nuốt. Trong cơ thể ốc, ấu trùng lông tơ chui ra khỏi trứng, lần lượt phát triển qua các giai đoạn từ bào tử nang đến ấu trùng đuôi. Ấu trùng đuôi rời khỏi ốc chui qua da cá nước ngọt thuộc họ Cyprinidae như cá diếc, cá rô, cá lia thia,… Khi xâm nhập được vào cơ thể các loài cá, chúng rụng đuôi và thành hậu ấu trùng ở da hoặc thịt cá.

Người bị nhiễm bệnh do uống nước lã, ăn cá sống hay nấu chưa chín (các món gỏi cá, tôm sống chấm mù tạt…), ăn gan động vật nhiễm bệnh chưa nấu chín, ăn rau mọc dưới nước (rau muống nước, xà lách xoong, ngò om…) còn sống nhưng không rửa kỹ… Sau một tháng xâm nhập, sán trưởng thành và đẻ trứng.

Ở người, sán có thể sống tới 20 – 25 năm. Tùy theo mức độ bệnh, người mắc bệnh sán lá gan nhỏ thường có triệu chứng đau tức vùng gan, nổi mẩn, rối loạn tiêu hóa (đau bụng, chán ăn, cảm giác khó tiêu, ói mửa, tiêu chảy xen kẽ táo bón, sụt cân) nhưng trong trường hợp bệnh nặng, ống dẫn mật bị sưng, vách dày lên làm tắc mật, ứ mật, vàng da. Nếu không chẩn đoán và điều trị kịp thời, người bệnh sẽ xuất hiện trạng thái thiếu máu, gan bị xơ hóa, tăng huyết áp tĩnh mạch cửa và người bệnh suy kiệt dần rồi chết.

Bác sĩ Hoàng Đình Thành khuyến cáo: “Nên đề phòng nhiễm bệnh sán lá gan, cũng như các bệnh ký sinh trùng đường ruột khác do bệnh có tính chất phổ biến ở vùng nhiệt đới trong đó có Việt Nam. Hiện không ít người quan niệm chỉ cần uống một viên thuốc sổ giun (Albendazol hoặc Mebendazol) là ngừa được các loại giun sán nhưng thực tế, mỗi loại thuốc chỉ điều trị được vài loại giun sán nhất định. Do đó, cách phòng ngừa quen thuộc vẫn là “ăn chín – uống sôi”. Nhưng nhiều người trẻ hiện nay không quan tâm, vì có sở thích ăn gỏi cá sống, gỏi ốc sống, ăn rau sống “thuần tự nhiên”… trong khi chất lượng thực phẩm sạch chưa được kiểm soát tốt”.

Người bị bệnh nếu không có triệu chứng, tình cờ đi khám những bệnh khác, được bác sĩ phát hiện bằng xét nghiệm. Việc điều trị sán lá gan nhỏ ở Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM khá đơn giản. Ở giai đoạn sớm, người bệnh chỉ cần uống thuốc điều trị theo dõi ở nhà. Nhưng nếu sán lá gan gây ra ổ áp xe ở gan thì việc điều trị cần tích cực hơn. Người bệnh nên nằm viện điều trị, để theo dõi diễn tiến và khi cần sẽ có biện pháp điều trị thích hợp và kịp thời, như sử dụng kháng sinh kèm theo diệt sán, và có thể cần chọc tháo dịch/mủ trong ổ áp xe ra ngoài thì mới nhanh chóng lành bệnh.

Nếu không điều trị kịp thời, người bệnh có thể nhiễm trùng huyết do vi trùng bội nhiễm, dễ dẫn đến sốc nhiễm khuẩn – nhiễm độc, tử vong; nhất là lúc áp xe quá lớn tự vỡ ra, gây chảy máu bên trong ổ bụng, gây mất máu cấp tính và sốc, dẫn đến tử vong.

Công dụng BỔ HOÀN DƯƠNG PLUS hỗ trợ giảm các triệu chứng đau lưng, mỏi gối & tiểu đêm nhiều lần do thận yếu. Sản phẩm đang do Coastline Care phân phối hàng chính hàng trên toàn quốc.